Διόδια: Συντήρηση υποδομών ή υπερφορολόγηση;

Υποστηρίζεται πως τα διόδια είναι το μόνο βιώσιμο μέσο χρηματοδότησης για έργα μεγάλης κλίμακας.
Πολλοί πιστεύουν πως οι αυξήσεις τιμών δεν δικαιολογούνται και τα χρήματα δεν χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά.
Οι συγκεκριμένες χρεώσεις είναι το απαραίτητο κόστος για την ασφάλεια των δρόμων.
Ορισμένοι επισημαίνουν ότι η πολιτεία χρησιμοποιεί τα διόδια ως έμμεσο φορολογικό εργαλείο.

autoagora Team

Υποστηρίζεται πως τα διόδια είναι το μόνο βιώσιμο μέσο χρηματοδότησης για έργα μεγάλης κλίμακας

Η επιβολή διοδίων αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα που απασχολούν τους οδηγούς στη χώρα μας. Από τη μία πλευρά, θεωρούνται απαραίτητα για τη χρηματοδότηση και τη συντήρηση μεγάλων οδικών έργων, εξασφαλίζοντας ασφαλείς και σύγχρονες μετακινήσεις. Από την άλλη, πολλοί οδηγοί και οργανώσεις πολιτών καταγγέλλουν ότι οι αυξήσεις στις τιμές δεν δικαιολογούνται, ενώ τα έσοδα δεν κατευθύνονται πάντα με διαφάνεια εκεί όπου χρειάζονται. Η συζήτηση γύρω από τα διόδια είναι διττή και αγγίζει τόσο οικονομικές όσο και κοινωνικές διαστάσεις.

Η κατασκευή και συντήρηση αυτοκινητοδρόμων απαιτεί τεράστια κεφάλαια, τα οποία δύσκολα μπορεί να καλύψει ένας κρατικός προϋπολογισμός χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση. Σε αυτό το πλαίσιο, τα διόδια αποτελούν τον πλέον άμεσο και δίκαιο μηχανισμό, αφού θεωρείται πως πληρώνουν εκείνοι που χρησιμοποιούν τις υποδομές. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του συστήματος, χωρίς διόδια πολλά έργα δεν θα είχαν ολοκληρωθεί, ενώ η χώρα θα παρέμενε με επικίνδυνους και ανεπαρκείς δρόμους. Τα παραδείγματα της Εγνατίας Οδού ή της Ολυμπίας Οδού δείχνουν πώς η είσπραξη διοδίων επέτρεψε την υλοποίηση σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων, με σημαντικά οφέλη για την οικονομία και τον τουρισμό.

 Παράλληλα, οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα βασίζονται στην προβλεπόμενη είσπραξη διοδίων, εξασφαλίζοντας σταθερά έσοδα για την αποπληρωμή και τη συντήρηση. Χωρίς αυτόν τον μηχανισμό, οι εναλλακτικές θα ήταν είτε αυξημένη φορολογία είτε επιβάρυνση του κρατικού χρέους. Με αυτή τη λογική, τα διόδια δεν είναι απλώς μια χρέωση, αλλά το μόνο ρεαλιστικό εργαλείο χρηματοδότησης έργων μεγάλης κλίμακας

Πολλοί πιστεύουν πως οι αυξήσεις τιμών δεν δικαιολογούνται και τα χρήματα δεν χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά

Στον αντίποδα, δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν ότι οι οδηγοί πληρώνουν υπέρογκα ποσά χωρίς να βλέπουν αντίστοιχη βελτίωση στις υποδομές. Οι συνεχείς αυξήσεις στα διόδια δημιουργούν την αίσθηση ότι οι εταιρείες εκμετάλλευσης επιδιώκουν κέρδη δυσανάλογα με τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, καταγράφονται καθυστερήσεις στη συντήρηση, κακή ποιότητα ασφάλτου ή έλλειψη επαρκών χώρων στάθμευσης και εξυπηρέτησης οδηγών. Αυτό ενισχύει την εντύπωση πως τα έσοδα δεν επανεπενδύονται αποτελεσματικά στο οδικό δίκτυο.

 Την ίδια στιγμή, σε περιοχές με χαμηλό εισόδημα, η οικονομική επιβάρυνση είναι δυσβάσταχτη, οδηγώντας πολλούς οδηγούς σε παραδρόμους και επικίνδυνες διαδρομές για να αποφύγουν την πληρωμή. Κριτική ασκείται και στην έλλειψη διαφάνειας: οι πολίτες συχνά αγνοούν πώς κατανέμονται τα έσοδα και ποιο ποσοστό καταλήγει σε πραγματική συντήρηση. Για αυτούς, τα διόδια έχουν μετατραπεί σε μηχανισμό άνισης μεταχείρισης, που πλήττει περισσότερο τους καθημερινούς χρήστες και λιγότερο τους περιστασιακούς ταξιδιώτες.

Οι συγκεκριμένες χρεώσεις είναι το απαραίτητο κόστος για την ασφάλεια των δρόμων

Ένα βασικό επιχείρημα υπέρ των διοδίων είναι ότι εξασφαλίζουν όχι μόνο τη χρηματοδότηση των έργων, αλλά και την ασφάλεια των χρηστών. Οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι απαιτούν συνεχή παρακολούθηση, φωτισμό, σήμανση, συστήματα τηλεματικής και τακτική συντήρηση για να παραμένουν λειτουργικοί. Όλα αυτά συνεπάγονται σημαντικά κόστη που δεν μπορούν να καλυφθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι υποστηρικτές της λογικής αυτής υπογραμμίζουν ότι κάθε ευρώ που πληρώνει ο οδηγός σε διόδια επιστρέφει με τη μορφή καλύτερης ασφάλειας και λιγότερων ατυχημάτων.

 Οι στατιστικές δείχνουν ότι στους σύγχρονους αυτοκινητόδρομους, όπου εφαρμόζονται υψηλά πρότυπα συντήρησης, τα θανατηφόρα τροχαία έχουν μειωθεί δραστικά. Με αυτήν την οπτική, το κόστος των διοδίων δεν είναι μια ανούσια επιβάρυνση, αλλά μια επένδυση στη ζωή και την υγεία των χρηστών. Όπως υποστηρίζουν οι εταιρείες παραχώρησης, χωρίς αυτά τα έσοδα, η συντήρηση θα ήταν ανεπαρκής και οι δρόμοι θα γίνονταν σταδιακά επικίνδυνοι, επαναφέροντας εικόνες του παρελθόντος με υψηλά ποσοστά ατυχημάτων.

Ορισμένοι επισημαίνουν ότι η πολιτεία χρησιμοποιεί τα διόδια ως έμμεσο φορολογικό εργαλείο

Παράλληλα με την κριτική προς τις ιδιωτικές εταιρείες, δεν λείπουν οι φωνές που κατηγορούν το κράτος για έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Κατά πολλούς, τα διόδια δεν λειτουργούν απλώς ως ανταποδοτική χρέωση, αλλά ως έμμεσος φόρος μετακίνησης. Ειδικά σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές, οι οδηγοί είναι αναγκασμένοι να πληρώσουν, ανεξάρτητα από το εισόδημα ή τη συχνότητα μετακίνησης. Αυτό δημιουργεί την εντύπωση μιας «αναγκαστικής φορολόγησης» χωρίς πραγματική επιλογή.
 Επιπλέον, συχνά παρατηρούνται ασαφείς αποφάσεις για το πού και πότε θα μπουν νέοι σταθμοί διοδίων, με κριτήρια που δεν συνδέονται πάντα με την ανάγκη χρηματοδότησης έργων. Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι η πολιτεία χρησιμοποιεί τα διόδια για να καλύψει δημοσιονομικά κενά, χωρίς να παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης του οδικού δικτύου. Έτσι, αντί να αποτελούν εργαλείο ανάπτυξης, καταλήγουν να επιβαρύνουν υπέρμετρα τους πολίτες, εντείνοντας την αίσθηση αδικίας και έλλειψης προγραμματισμού.

Το ζήτημα των διοδίων παραμένει πολυσύνθετο και αμφιλεγόμενο. Από τη μία πλευρά, είναι σαφές ότι χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν ή να συντηρηθούν οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι. Από την άλλη, οι πολίτες δικαίως απαιτούν διαφάνεια, δίκαιη τιμολόγηση και σαφή στρατηγική για το πού κατευθύνονται τα έσοδα. Η ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για ασφαλείς υποδομές και στην αποφυγή υπερφορολόγησης αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο.